Krótka i żartobliwa prezentacja wyjaśnionych w słowniku pojęć na literę f:
Fowizm[4], to nie formizm[3]. Fowizm zrobiony za pomocą frottage'u[5] musiałby być pejzażem z fakturą[1] kory drzew wydobytą ciemnoróżową lub czerwoną kredką zamiast oczywistej gęstej farby[2]. Formistom frottage pasuje.
1. Faktura
— w malarstwie termin ten określa sposób nakładania farb na podłoże. Może być faktura gładka, szorstka, impastowa itd.
2. Farba
— to ogólnie mówiąc, mieszanina pigmentu i spoiwa. Do połowy XIX wieku farby ucierano ręcznie, po tym czasie farby stały się produktem przygotowywanym zazwyczaj fabrycznie. Farby dzieli się, w zależności od zastosowanego spoiwa, na farby: olejne (spoiwem są oleje schnące), farby olejno-żywiczne (spoiwem są oleje schnące z dodatkiem żywicy i balsamu), farby klejowe (spoiwem jest roztwór kleju w wodzie), farby woskowe (spoiwem jest wosk), farby wapienne (spoiwem jest mleko wapienne), farby syntetyczne (spoiwem jest żywica organiczna). Można też dokonać innego podziału farb, w zależności od planowanego efektu wizualnego, na farby: kryjące, półkryjące i laserunkowe. W ceramice stosuje się specjalne mieszanki glinek i tlenków metali, dla których spoiwem są, do momentu wypalenia, balsamy i olejki. Wśród farb ceramicznych wyróżniamy farby podszkliwne (wypalane w wysokich temperaturach, o niewielkiej palecie kolorystycznej) i farby naszkliwne (wypalane w temperaturach niższych).
3. Formizm
— kierunek w malarstwie polskim ukształtowany w latach 20-tych XX wieku, w którym wiodącym zagadnieniem malarskim była artystyczna forma, a nie treść i wyraz. Głównymi przedstawicielami formizmu byli A. Pronaszko, Z. Pronaszko, L. Chwistek, T. Czyżewski, J. Hrynkowski, Witkacy.
4. Fowizm
— kierunek w malarstwie francuskim ukształtowany na początku XX wieku. Głównym jego przedstawicielem był Matisse. Inni fowiści, to A. Derrain, M. Flaminck, R. Dufy. Artyści pragnęli całkowitej swobody malarskiej, dlatego zrywali z naśladownictwem natury. Sztukę fowistów wyróżnia syntetyczne kształtowanie formy, śmiała deformacja rysunku i stosowanie czystych, płaskich i pełnych światła plam koloru.
5. Frottage
— prosta technika rysunkowa polegająca na pocieraniu grafitem kartki papieru położonej na fakturalnej powierzchni materiałów takich jak kamień, drewno itp.
Renata — Zauważyłam niebezpieczeństwo nadinterpretacji pojęcia fowizmu. Źródłosłowie pochodzi od „dzikich bestii”, ale dotyczy żywego koloru na obrazach, a nie cech artystów. Jak opowiedzieć o fowistach w sposób, który nimi nie straszy?
Copilot — Masz rację, łatwo tu o nieporozumienie. „Fauves” było ironicznym określeniem krytyków z 1905 roku, którzy zobaczyli obrazy Matisse’a i jego przyjaciół. Nie chodziło o charakter artystów, lecz o gwałtowność koloru, który wydawał się „dziki” wobec akademickiej tradycji. Lepiej mówić o odwadze koloru: barwa jako wolność, światło i radość, prostota formy. To raczej „święto oczu” niż „dzikość bestii”.
Renata — Tak, to wyjaśnienia, które usuwają wątpliwości. A jednak dotyczy to także osobowości malarzy. Odważyli się tak malować, podjęli eksperyment kolorystyczny, który pokazał, że sztuka nie musi ograniczać się do zamówień i receptur. To była kontynuacja zjawisk, które nie miały przeminąć.
Copilot — Właśnie tak — fowizm był aktem odwagi osobistej i twórczej. Artyści pokazali, że malarstwo może być niezależnym głosem, wolnym od reguł. Ich kolory nie miały straszyć, lecz otwierać oczy na nowe możliwości sztuki.