Krótka i żartobliwa prezentacja wyjaśnionych w słowniku pojęć na literę o:
Ten obrysowany[3] ołówkiem[5] obraz[2] olejny[4] stanowi obiekt[1] naszych zainteresowań tylko dlatego, żeśmy czegoś takiego jeszcze nigdy nie widzieli.
1. Obiekt
— Pojęcie techniczne oznaczające część pracy plastycznej lub całość jakiegoś przedsięwzięcia malarskiego.
2. Obraz
— Dzieło malarskie; może być figuratywne, abstrakcyjne, symboliczne.
3. Obrys
— Linia konturowa, wyznaczająca kształt formy; ważna w szkicach i kompozycji.
4. Olej
— Technika malarska z użyciem farb olejnych; ceniona za głębię i trwałość kolorów.
5. Ołówek
— pręcik osadzony w drewnianej oprawce służący do pisania i rysowania. W zależności od składu chemicznego pręcika wyróżniamy ołówki czarne (grafitowe) oraz barwne i kopiowe. Ołówki rysunkowe mogą mieć różny stopień twardości, który oznacza się literami H – twarde, F – średnie, B – miękkie oraz numerami. W technikach rysunkowych terminem „ołówek” określa się rysunek wykonany ołówkiem czarnym. Określenie „rysunek o dwóch ołówkach” stosuje się do rysunku wykonanego na papierze barwionym ołówkiem czarnym dla cieni i białym dla świateł. „Rysunek o trzech ołówkach” oznacza rysunek na papierze barwionym wykonany ołówkami czarnym, białym i czerwonym.
Renata — À propos pojęcia 'olej’. Jak wiesz, jest to upowszechniony i często stosowany skrót wyrażenia 'technika olejna’. W malarstwie tak się mówi potocznie, a także tak się pisze w prestiżowych wydawnictwach o sztuce: olej. Ciekawi mnie, czy mamy także w innych dziedzinach twórczości, a może nawet w dziedzinach naukowych, podobne podejście w terminologii. Mamy coś takiego?
Copilot — Skrót „olej” jako zastępstwo dla pełnego określenia „technika olejna” jest przykładem terminologii skróconej, która pojawia się tam, gdzie środowisko twórcze lub naukowe ma wspólne, dobrze rozumiane konwencje.
Skróty w sztuce i nauce:
| Dziedzina | Pełny termin | Skrót używany potocznie / środowiskowo |
|---|---|---|
| Malarstwo | Technika olejna | Olej |
| Malarstwo | Technika akwarelowa | Akwarela |
| Grafika | Grafika warsztatowa | Grafika |
| Fotografia | Fotografia analogowa | Analog |
| Muzyka | Kontrabas | Bas |
| Muzyka | Fortepian | Piano |
| Literatura | Powieść realistyczna | Realizm |
| Nauki ścisłe | Reakcja łańcuchowa polimerazy | PCR |
| Nauki ścisłe | Tomografia komputerowa | TK / CT |
| Nauki ścisłe | Mikroskop elektronowy skaningowy | SEM |
Takie skróty są idiomatyczne i środowiskowe: powstają tam, gdzie pełne określenie jest oczywiste dla odbiorców i nie trzeba go rozwijać. W sztuce „olej” stał się tak powszechny, że pełna forma „technika olejna” brzmi wręcz podręcznikowo. Podobnie w naukach ścisłych skróty typu „PCR” czy „CT” są tak zakorzenione, że pełne rozwinięcie pojawia się tylko w tekstach dydaktycznych. Wniosek: skróty pojawiają się tam, gdzie środowisko ma wspólny kod językowy. W sztuce brzmią bardziej idiomatycznie („olej”), w naukach częściej przybierają formę akronimów (PCR, CT). W obu przypadkach chodzi o ekonomię języka i wspólne rozumienie.